Hauptsturmführer Koestnitz

Opowiadanie "Hauptsturmfuhrer Koestnitz" w Polsce nigdy nie było przedrukowywane ani komentowane – przez siedemdziesiąt lat. Napisane zostało w ostatnich trzech dniach września 1945, dwa miesiące po repatriacji autora ze Lwowa – a opublikowane w 1946 roku w numerze 11. dziś zapomnianej „pierwszej” „Odry”, pisma literacko-społecznego, wydawanego od 1945 roku w Katowicach jako dwutygodnik, od 1946 do 1950 także w Katowicach jako tygodnik przez SW „Czytelnik” (w którym pisywali m.in. A. Gołubiew, P. Jasienica, H. Malewska, T. Różewicz czy K. Wyka).
Dwudziestoczteroletni pisarz, doświadczony okrutnie wojną, wyraził w nim pogląd na naturę ludzką. (Nie był w obozie i los zachował mu rodziców, ale wymordowano w całości jego pozostałą, żydowską rodzinę). Pogląd ten Lem będzie podtrzymywał, z różną dozą precyzji i z przerwą na dwie dekady (do połowy lat sześćdziesiątych), przez resztę życia. W debiucie wyraził go topornie, niczym „wiwisektor”, i koturnowo jednocześnie (mimowolnie trzymając się Fausta) – warsztatu pisarskiego bowiem jeszcze wtedy nie wyszlifował. Bezcenna jest jednak w nim naoczność ujęcia, dopełniająca późniejsze, teoretyczne wywody. Ten protoartystyczny wyraz stał się podstawą jednego z filarów lemowskiej filozofii człowieka. Autor podpierał go później autorytetem Dostojewskiego i Schopenhauera – specjalistów od labiryntu ludzkiej duszy. Jako młody człowiek żywił już mniemania w tej sprawie, mocno odmienne od opinii obiegowych. Co istotne, Lem doszedł do tajemniczej idei predestynacji na innej niż teologiczna drodze, mocą intelektu, czyli logiki. Dlatego też, jako niewierzący, nigdy nie odszedł od chrześcijaństwa.